Rodzaj pompy ciepła, a właściwie system, w którym ona pracuje, to podstawowa cecha każdego ogrzewania bazującego na pompie ciepła. Bo zawsze musimy pamiętać podstawową zasadę – pompa ciepła sama ciepła nie wytwarza. Ona jedynie pobiera ciepło z otoczenia, przekształca je na użyteczną dla nas postać i przekazuje je do instalacji grzewczej wewnątrz domu. Ten element, z którego odbierane jest ciepło nazywa się źródłem dolnym. Natomiast ogrzewanie w pomieszczeniach – najczęściej zasilanie podłogówki lub grzejników ciepłą wodą – to tzw. źródło górne. W opisie każdej pompy ciepła wskazanie źródła dolnego i górnego to podstawa. Co więc oznaczają takie frazy jak powietrze woda, albo grunt woda? I dlaczego określenie woda powietrze jest niemal w 100% przypadków zwykłym przejęzyczeniem?

Na początek pompy ciepła powietrze woda – niekwestionowany lider

Pompy typu powietrze woda odbierają ciepło z powietrza i przekazują je wodzie krążącej w obiegu centralnego ogrzewania, czyli zasilającej ogrzewanie podłogowe, grzejniki itd. Bardzo często w przypadku takich pomp stosuje się skrótowe oznaczenia pochodzące z języka angielskiego – A/W lub A2W, od Air – powietrze, oraz Water – woda. Warto je znać, bo po powszechnie spotyka się je w opisach, katalogach i specyfikacjach technicznych. Moc grzewczą określa się zawsze dla konkretnej temperatury powietrza zewnętrznego oraz wody w obiegu c.o. Może ona wynosić np. 9,0 kW dla A/W +7/35°C (powietrze zewnętrzne +7°C. woda na wylocie z pompy +35°C). Ale dla A/W +2/35°C będzie to 7,0 kW, zaś dla -7/35°C już tylko 6,1 kW. Chociaż są też pompy utrzymujące stałą moc grzewczą nawet przy -20°C (Panasonic T-CAP), czyli w ich przypadku będziemy mieć np. 9,0 kW zarówno dla A/W +7/35°C jak i dla -20/35°C.

Pompy ciepła grunt woda – od nich się zaczęło

Pompy grunt woda odbierają ciepło z ziemi (gruntu i przekazują je wodzie w obiegu centralnego ogrzewania. Pod tym hasłem kryje się tak naprawdę wiele rozwiązań, przy czym dwa systemy są zasadniczo odmienne i mają odrębne oznaczenia. Najpopularniejsze i najdłużej stosowane są pompy, które nie odbierają ciepła tak naprawdę bezpośrednio od gruntu, lecz z roztworu płynu niezamarzającego krążącego w rurach ułożonych w gruncie. Rury mogą być przy tym ułożone poziomo na dużej powierzchni (tzw. kolektor poziomy) lub w głębokich odwiertach. Płyn niezamarzający żargonowo nazywa się solanką (ang. Brine), stąd i oznaczenie B/W (Brine/Water) lub B2W. Przy czym opis B/W 0/35°C oznacza, że 0°C ma płyn niezamarzający (solanka) wpływający do pompy ciepła, zaś 35°C to temperatura zasilania podłogówki lub grzejników. Sam grunt jest nieco cieplejszy, ale konieczność wymiany ciepła przez ścianki rur, płyn i dodatkowy wymiennik ciepła w pompie utrudnia pobieranie ciepła. Dlatego są też pompy w systemie nazywanym po polsku bezpośrednim odparowaniem. Tu też mamy gruntowy kolektor poziomy, ale złożony z miedzianych rur, w których krąży bezpośrednio gazowy czynnik roboczy pompy, a nie płyn niezamarzający. W przypadku tego systemu stosuje się oznaczenie G/W (Ground – grunt, Water – woda).

Pompy ciepła woda woda – praktycznie niespotykane

Pompy typu woda woda pobierają ciepło z wód podziemnych lub powierzchniowych (staw, rzeka) i przekazują je wodzie w instalacji grzewczej. Ich katalogowe oznaczenie to W/W, ewentualnie W2W, od angielskiego Water czyli po prostu woda. W teorii to świetny układ, bo woda jest wręcz rewelacyjnym nośnikiem ciepła. W praktyce jednak takich systemów nie buduje się często, bo na większości działek nie ma odpowiednich zasobów wody. Zaś nawet jeżeli są, to wody podziemne okazują się np. silnie zanieczyszczone związkami żelaza i manganu, które utleniając się tworzą osady zamulające szybko cały układ.

Pompy ciepła powietrze powietrze – czyli po prostu klimatyzacja

Pompy typu powietrze powietrze, zgodnie z nazwą pobierają ciepło z powietrza zewnętrznego, ale nie oddają go wodzie zasilającej grzejniki lub podłogówkę. Zamiast tego mamy jednostki wewnętrzne, analogiczne do tych w klimatyzatorach zapewniające ogrzewanie nadmuchowe za pomocą ciepłego powietrza. Kodowo oznacza się go jako A/A lub A2A (Air – powietrze).

Taki system powietrze powietrze nigdy nie był u nas popularny, chociaż w krajach o cieplejszym klimacie nie należy do rzadkości. Chociaż tak naprawdę w tym przypadku możemy równie dobrze mówić o klimatyzatorach z funkcją grzania. W ich przypadku rozróżnienie jest umowne, w zasadzie to tylko kwestia tego które zastosowanie – ogrzewanie czy chłodzenie – dominuje. W specjalistycznej terminologii spotyka się czasem właśnie takie sformułowanie pompa ciepła powietrze powietrze w odniesieniu do klimatyzacji, zwłaszcza jeśli są to bezpośrednie tłumaczenia z języka angielskiego.

Dlaczego nie pompa ciepła woda powietrze?

Z powyższego zestawienia widać, że technicznie działanie pompy ciepła w systemie woda powietrze jest możliwe. Jednak w praktyce takich układów się nie buduje, może poza jednostkowymi przypadkami. Wymagałoby to wykorzystania chyba najmniej popularnego rodzaju źródła dolnego w połączeniu z najrzadziej stosowanym w polskich domach systemem ogrzewania powietrznego. Jeśli ktoś mówi więc o pompie „woda powietrze” to z dużą pewnością jest użytkownikiem szukającym pompy ciepła, tylko się pomylił lub nie do końca jeszcze zna terminologię i ma na myśli układ odwrotny, czyli najpopularniejsze obecnie pompy powietrze woda, o których mowa na początku artykułu. Biorąc pod uwagę jak wiele osób wpisuje w popularną wyszukiwarkę słowo pompa ciepła woda powietrze, zdecydowanie ta teza jest prawdziwa.